انواع کود کشاورزی اعم از انواع کود شیمیایی و انواع کود طبیعی برای گیاهان همان نقشی را دارند که قرص‌های تقویتی برای بدن انسان دارند. هر گیاهی را که در نظر بگیرید از زعفران گرفته تا پسته و چمن و… به برخی عناصر تغذیه‌ای نیاز دارند. این عناصر طبیعتا باید در محیط اصلی گیاه وجود داشته باشند. اما به دلایلی خاک برخی مناطق فاقد این عناصر تغذیه‌ای است.
خب باید چه کار کنیم؟ اجازه دهیم گیاه عزیزمان در اثر کمبود مواد غذایی بمیرد؟ نه، چنین کاری را نخواهیم کرد. صنعت کود به همین منظور شکل گرفته است. انواع کودها می‌توانند نیازهای گیاهان را برطرف و رشد آن‌ها را بیشتر کنند.
برای دانستن پاسخ سوال‌هایی مانند: کود چیست، انواع کود کشاورزی، انواع کود شیمیایی، انواع کود طبیعی و… با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
کود چیست؟
کود ماده‌ای است که به محیط کشت گیاه (غالبا خاک) اضافه می‌کنیم تا نیازهای گیاه را تامین کنیم. انواع کود کشاورزی و نحوه‌ی مصرف آن‌ها از شمارش خارج است. کودها را می‌توان به شکل‌های گاز، محلول، پودر و یا گرانوله استفاده کرد. توجه داشته باشید که قبل از خرید کود های کشاورزی با کارشناسان مربوطه مشورت کنید.
کود ها علاوه بر تامین نیازهای تغذیه‌ای خاک فرایند اصلاح خاک را نیز انجام می‌دهند. از پارامترهای اصلاح خاک می‌توانیم به افزایش نفوذپذیری خاک، افزایش توان نگه‌داری آب، تغییر PH و اصلاح بیولوژیکی (میکروارگانیسم‌ها یا همان باکتری‌های خاک) اشاره کنیم.
انواع کود کشاورزی:
انواع کودهای کشاورزی به سه دسته کلی کودهای آلی، زیستی و شیمیایی تقسیم می‌شوند. اساس این تقسیم‌بندی‌ها نحوه‌ی تولید و خلوص عناصر موجود در آن‌هاست.
انواع کود طبیعی:
کود آلی:
یکی از بهترین نوع از انواع کود کشاورزی کود آلی یا ارگانیک است. حتما از نام آن فهمیده‌اید که منظورمان چه کودی است. این کود به طور طبیعی به وجود می‌آید و معمولا چیزی به آن اضافه نمی‌کنند. این کود اصولا ضرری برای محیط زیست ندارد و کودی پاک محسوب می‌شود.
این کودها دارای کربن فراوانی هستند و می‌توانند گیاه را از نظر کربن تغذیه‌ای مورد نیاز تغذیه کنند.
فواید منابع آلی برای خاک چیست؟
- منبع تامین نیتروژن اولیه مورد نیاز خاک
- منبع اولیه تامین فسفر و گوگرد
- افزایش فعالیت‌های میکروبی خاک
- اصلاح خاک و حفظ رطوبت آن
از انواع کودهای آلی می‌توانیم به کودهای حیوانی و گیاخاک (کود سبز) و کمپوست اشاره کنیم.
کود حیوانی:
کود حیوانی همان مواد دفعی و فضولات حیوانی است که از دامپروی‌ها جمع‌آوری می‌شود و در مزارع استفاده می‌شود. از کود حیوانی گاوی پوسیده شده به منظور تقویت زعفران استفاده می‌شود.
همچنین کودهای انسانی و مرغی و گوسفندی نیز در بین کودهای حیوانی جایگاه ویژه‌ای دارند. این کودها علاوه بر تامین مواد غذایی گیاهان، خاک را نیز به خوبی اصلاح می‌کنند و میزان مواد آلی آن را افزایش می‌دهند.
یکی از معیارهایی که برای سنجش میزان مواد آلی خاک استفاده می‌کنیم میزان تیره‌گی خاک است. احتمالا خاک هرچه تیره‌تر باشد از مواد آلی غنی‌تر است. و هرچه روشن‌تر باشد برعکس.
گیاخاک:
گباخاک نیز از انواع کود طبیعی است. این نوع از انواع کود برای بسیاری از ما آشناست. چرا که برای تقویت باغچه یا گلدان‌های منزلمان از آن استفاده کرده‌ایم. بقایای قسمت‌های رویشی گیاهان مانند برگ گیاهان دارای مقدار مناسبی از مواد تغذیه‌ای است و با مخلوط کردن بقایای گیاهان با خاک می‌توانیم خاک را به خوبی تغذیه کنیم.
کود کمپوست:
می‌توان گفت این نوع کود از یک روش بازیافتی به دست می‌آید. در تهیه‌ی این کود از پسماندهای حیوانی و گیاهی و حتی انسانی استفاده می‌کنند و کود خوبی برای باغات و کشاورزی محسوب می‌شود.
کود زیستی:
این کود یکی از بهترین نوع کودهای موجود در بازار است که می‌تواند خزانه میکروبی خاک را بازسازی کند. یکی از موارد استفاده کودهای زیستی، استفاده از کودهای زیستی تثبیت‌کننده نیتروژن است. گیاهان به منظور پروتئین سازی به نیتروژن نیاز دارند و این نیتروژن را می‌توانند در قالب آمونیاک، نیترات و یا اوره بدست بیاورند.
باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن مانند ازتو باکتر‌ها وظیفه تبدیل نیتروژن موجود در ترکیبات آلی خاک را به نیتروژن قابل مصرف برای گیاه به عهده دارند. هنگامی که گیاه فاقد مواد آلی باشد در کنار کودهای زیستی از کودهای آلی نیز استفاده می‌شود. در این مورد خرید کود های زیستی برای کیفیت برتر بسیار پیشنهاد می‌شوند.
انواع کود شیمیایی:
کودهای شیمیایی یکی دیگر از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین انواع کود کشاورزی می‌باشند که نقش مهمی در تامین مواد مغذی گیاهان مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم دارند و در کشورهایی مانند ایران در بودجه کشور دارای ردیف هستند.
این کودها در مقایسه با انواع دیگر کود دارای خلوص بسیار بالاتر از مواد مغذی و اثر گذاری سریع‌تر و چشمگیرتری هستند. کودهای شیمیایی را بر اساس مواد مغذی موجود در آن‌ها طبقه‌بندی می‌کنند و به کود شیمیایی که دارای تمام مواد پرمصرف و کم مصرف گیاه باشد کود کامل یا کود NPK می‌گویند.
عناصر پر مصرف گیاه شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌باشند که در کودهایی با عنوان کود کامل عرضه می‌شوند. همچنین انواع کود شیمیایی وجود دارد که شامل عناصر کم‌مصرفی هستند که ممکن است در برخی مناطق به صورت قابل جذب وجود نداشته باشند. عناصری مانند آهن، روی، منگنز، مس، مولیبدن، کلر و برم از این دست عناصر هستند.
کود نیتروژن:
نیتروژن یا همان ازت پرمصرف‌ترین عنصر غذایی مورد نیاز برای گیاهان است.گیاه نیتروژن را به صورت نیترات، یون آمونیوم و اوره جذب میکند. نیتروژن در فرایند رشد و نمو گیاه و همچنین تقویت محصول و افزایش وزن آن نقش مهمی دارد و استفاده از آن طبق برنامه مدیریت کودی مزرعه باید در چند نوبت استفاده شود. همچنین کودهای زیستی و به همراه آن‌ها کودهای حیوانی پوسیده شده می‌تواند نیاز نیتروژن گیاه را تا حدودی تامین کنند.
برخی از پرمصرف‌ترین کودهای شیمیایی دارای نیتروژن شامل: نیترات، سولفات امونیوم، اوره و کودهای NPK است.
کود فسفر:
در مناطقی که میزان فسفر زمین پایین‌تر از حد مطلوب است می‌توانیم از کودهای فسفره استفاده کنیم. فسفر در گیاهان در فرایند ریشه‌زایی و گلدهی نقش دارد. برای تامین فسفر مورد نیاز گیاه از کودهای زیستی نیز می‌توان استفاده کرد.
نکته‌ی مهم در استفاده از کودهای فسفر این است که استفاده بیش از حد از کود فسفر منجر به اختلال در جذب عناصر روی و آهن در گیاه می‌شود.
مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات از جمله کودهای فسفری هستند.
کود پتاسیم:
پتاسیم در کیفیت، اندازه و ظاهر میوه تاثیر گذار است. از طریق افزایش رشد ریشه، تحمل در برابر خشکی را افزایش می‌دهد. همچنین در فرآیند فتوسنتز و تولید غذا نیز نقش دارد.
کلراید پتاسیم، سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و … از از انواع کود پتاسیم هستند.
کود کامل:
به کودی که هر سه درشت مغدی نیتروژن، پتاسیم و فسفر را دارد کود کامل یا NPk گفته می‌شود. این کود با تامین عناصر ذکر شده به رشد همه گیاهان کمک میکند و از پرمصرف‌ترین انواع کود محسوب می‌شود.
کود NPK دارای سه رقم است که هرکدام از رقم‌ها نشان‌دهنده نسبت حضور هر عنصر است. در این سری از رقم‌ها شماره اول مربوط به مقدار نیتروژن، شماره دوم نشان‌دهنده محتوای فسفر و شماره سوم بیانگر میزان پتاسیم است. برای مثال کودی با نام 20-15-10 از ۲۰ درصد نیتروژن، ۱۵ درصد فسفر و ۱۰ درصد پتاسیم تشکیل شده است.
کود ریز مغذی:
عناصر آهن، روی، منگنز، بور، مس، موليبدن وكلر به مقدار خیلی کم برای گياهان ضروری هستند. به همین دلیل آن‌ها را عناصر كم مصرف يا ريز مغذی می‌نامند. عناصر غذایی کم مصرف نقش‌های متعدد و مؤثری در رشد گیاه دارند. كمبود عناصر غذايی كم مصرف در محصولات كشاورزی با توجه به مقدار نياز گياه، شرايط رطوبتی، درجه حرارت محيط و ميزان آبياری، متفاوت است. در خاک‌های نواحی خشک و خاک‌های که pH آن‌ها تنظیم نیست، معمولا کمبود آهن، روی، مس و منگنز دیده می‌شود. با داشتن اطلاعات کافی وشناخت انواع کود، می‌توان با استفاده از کود مناسب این مشکلات را برطرف کرد.
حالا که با انواع کود مانند انواع کود شیمیایی و انواع کود طبیعی آشنا شدید، بیاید برای مثال به نیازهای کودی زعفران بپردازیم:
زعفران نیز به مانند دیگر گیاهان به مواد مغذی اصلی یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیازمند است و عناصر دیگری مانند روی و آهن نیز نقش مهمی را در رشد زعفران دارند. انواع کود مناسب زعفران باید شامل تمام عناصر ریز‌مغذی و درشت‌مغذی باشد تا بتواند نیازهای زعفران را تامین کند. اکثر کشاورزان نمونه در بحث کشت زعفران خرید کود سه بیست را بسیار توصیه کردند. از دیگر عناصر مورد نیاز زعفران می‌توانیم به پتاسیم، کلسیم و گوگرد اشاره کنیم. هر کدام از این عناصر باید در حد مطلوبی برای گیاه زعفران تامین شوند. اگر از کودها بدون برنامه و بی‌هدف استفاده کنیم منجر به اشباع خاک و در نتیجه کاهش جذب دیگر عناصر مفید مورد نیاز گیاه می‌شود. در این مورد در بین انواع کود کشاورزی برای غنی سازی گیاهان از این عناصر خرید کودهای NPK توصیه می‌شود.
سخنی با خواننده:
همانطور که در مورد انواع کود و اهمیت آن‌ها مطالعه کرید.، مهم است که توجه داشته باشید که کود مناسب برای شما به آب و هوا، زمین و نوع محصولتان بستگی دارد بنابراین برای انتخاب کود مناسب و دریافت اطلاعات بیشتر لازم است که با افراد آگاه و متخصص در این زمینه صحبت کنید.
سلام و تشکر عالی بود
بسیار سپاسگزارم.
سلام و ارادت
از توضیحات خوانا و کامل شما بی نهایت متشکرم.
سلام، متشکرم🌸