همه موجودات زنده اعم از گیاهان برای رشد طبیعی و بلوغ به عنصر فسفر نیاز دارند. گیاهان برای فتوسنتز، ذخیره و انتقال انرژی، تنفس در میان عملکردهای مختلف دیگر، به این عنصر نیاز دارند. در اثر، کمبود فسفر گیاه قادر به انجام صحیح چرخه تولید نخواهند بود. استفاده از کود فسفر یکی از راه‌های تامین نیاز گیاهان به فسفر و درمان کمبود آن است.
فسفر چیست؟
فسفر (P)، یک درشت مغذی حیاتی و یکی از “سه ماده مغذی بزرگ” اصلی در کنار نیتروژن و پتاسیم می‌باشد که برای گیاهان ضروری است. به کودهای که حاوی عنصر فسفر باشند کود فسفر گفته می‌شود.
نقش‌های فسفر در گیاهان:
- فسفر در ساختار اسید نوکلئیک‌ها مانند DNA و RNA حضور دارند. اسید نوکلئیک‌ها حاوی تمامی اطلاعات لازم برای رشد موجودات زنده هستند.
- فسفر‌ها به عنوان انرژی در مولکول‌های حامل انرژی مانند ATP حضور دارند. ATPها از زمان رشد تا بلوغ در گیاهان وجود دارند زیرا آن‌ها در پردازش تغذیه برای رشد و بسیاری از متابولیسم‌ها ضروری هستند.
- مهمترین واکنش شیمیایی در گیاهان فتوسنتز است که طی آن با استفاده از انرژی نوری خورشید در حضور کلروفیل از ترکیب دی اکسید کربن و آب قندهای ساده تولید می‌شود. فسفر در این فرایند نقش مهمی را به عهده دارد.
- برای سنتز غشاهای سلولی مورد نیاز است.
- فسفر در رشد ریشه و گلدهی نقش دارد.
- برای تولید بذر و میوه لازم است.
کمبود فسفر در گیاهان:
کمبود فسفر در گیاهان ممکن است به دلایل مختلفی مانند فقر این عنصر در خاک، اسیدی بودن خاک، عدم تعادل مواد مغذی، سرمای زیاد، آبشویی و… رخ بدهد. تشخیص کمبود فسفر در درجه اول باید از طریق آزمایش و آنالیز خاک و گیاه انجام شود. اما کمبود فسفر مانند سایر کمبود مواد غذایی در گیاهان دارای علائم ظاهری است که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
علائم کمبود فسفر در گیاهان:
- برگ‌ها ارغوانی می‌شوند.
- برگ‌ها کوچک و نازک می‌شوند.
- کمبود فسفر منجر به تاخیر در گلدهی می‌شود.
- جوانه‌زنی کاهش می‌یابد.
- رشد ریشه کم می‌شود.
درمان کمبود فسفر در گیاهان:
- تنظیم pH خاک (۶ تا ۷/۵)
- تنظیم دما (دمای اطراف ریشه نباید زیر 15 درجه سانتی گراد باشد زیرا در دماهای پایین جذب فسفر کاهش می‌یابد.)
- استفاده از پودر مغز استخوان
- تنظیم رطوبت خاک
- استفاده از کودهای حاوی فسفر
انواع کود فسفر:
کودهایی که حاوی عنصر فسفر هستند را می‌توان به عنوان کود فسفر برای تامین نیاز گیاهان به فسفر مورد استفاده قرار داد.
رایج‌ترین کودی که برای تامین فسفر از آن استفاده می‌شود کود کامل یا همان کود NPK است. این کود دارای سه عنصر پرمصرف ازت، فسفر و پتاسیم است.
کود 10 52 10: این کود که حاوی 10 درصد ازت، 52 درصد فسفر و 10 درصد پتاسیم است به عنوان کود فسفر بالا شناخته می‌شود و برای درمان کمبود فسفر گزینه بسیار مناسبی است.
کود 10 40 20: این کود نیز از کودهای کامل است که 40 درصد فسفر دارد.
کود سوپر فسفات: این کود دارای تقریبا 22 درصد فسفر و مقداری نیتروژن و کلسیم است. فاقد فلزات سنگین است و برای گیاهان مختلف قابل استفاده است.
کود تک عنصری فسفر: این کود فقط از عنصر فسفر تشکیل شده است و شامل هیچ عنصر دیگری نمی‌باشد.
کود مونو آمونیوم فسفات: این کود از نیتروژن (به فرم آمونیوم) و فسفر تشکیل شده است و برای رفع کمبود فسفر و نیتروژن استفاده می‌شود.
بهترین زمان مصرف کود فسفر:
فسفر تاثیر بسزایی بر رشد ریشه‌ها دارد و برای توسعه و رشد آن‌ها مورد نیاز است. به همین دلیل بهتر است که کود فسفر قبل از کاشت محصول و یا در زمان کاشت آن‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. پس تقریبا می‌توان گفت که زمان مناسب برای کوددهی قبل از کاشت محصول و در هنگام شخم زنی می‌باشد.
نکته قابل توجه در خصوص استفاده از کود فسفر این است که مصرف زودتر این کود در خاک منجر به تجزیه بهتر آن و جذب سریع‌تر هنگام رشد گیاه می‌شود. باید دقت داشت که فسفر از عناصر است که مقدار زیاد آن از جذب عناصر دیگر توسط گیاه جلوگیری می‌کند بنابراین باید در مقدار مصرفی آن دقت و توجه کافی داشت.
طریقه مصرف کود فسفر:
طریقه مصرف کود فسفر معمولا بر روی بسته بندی آن نوشته شده است. کودهای فسفر ممکن است هم پودری و هم به حالت مایع عرضه می‌شوند.
اکثر کودهای فسفر را می‌توان به صورت محلول‌پاشی، آبیاری و یا پاشیدن بر روی زمین مورد استفاده قرار داد.
خواص کود فسفر:
- جذب مواد غذایی از خاک از طریق ریشه صورت می‌گیرد. فسفر رشد ریشه را تحریک می‌کند. رشد و توسعه خوب ریشه‌ها منجر به جذب بیشتر مواد غذایی برای گیاهان می‌شود.
- فسفر برای انجام فتوسنتز، ذخیره و انتقال مواد مغذی در سراسر گیاه مورد نیاز است.
- فسفر در بلوغ و رسیدگی محصولات در زمان مناسب نقش دارد.
- به تثبیت نیتروژن در خاک کمک می‌کند.
- مواد مورد نیاز برای تشکیل ژن‌ها بدون حضور فسفر نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند.
- انتقال ژن‌ها از یک نسل به نسل دیگر فقط در حضور فسفر امکان پذیر است.
- فسفر به این علت که منجر به سلامت و رشد خوب بخش‌های مختلف گیاه می‌شود باعث افزایش مقاومت گیاهان به آفات و بیماری‌ها می‌شود.
- منجر به افزایش استحکام ساقه و شاخه‌ها می‌شود.
- تشکیل گل و بذر را بهبود می‌هد.
کودهای فسفر از جمله کودهایی هستند که در کشاورزی و باغداری بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. شما می‌توانید برای خرید کودهای کشاورزی به سایت ماه کشت مراجعه کنید و با اطمینان خاطر از کیفیت محصول، سفارش خود را ثبت کنید.
