در این مقاله می‌خواهیم روش درست داشت برای افزایش باردهی درختان میوه ها و جلوگیری از سال آوری را بررسی کنیم در درختان میوه جوانه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند جوانه‌های رویشی و جوانه‌های زایشی.
جوانه‌های زایشی تبدیل به گل و میوه می‌شوند و جوانه‌های رویشی به رشد طولی شاخه‌ها کمک می‌کنند. عملکرد این دو جوانه باید به طور متوازن و متعادل پیش رود در صورتی که جوانه‌های رویشی خیلی بیشتر از جوانه‌های زایشی باشند باردهی درختان میوه کمتر میشود و کیفیت میوه‌ها و طعم آنها کاهش می‌یابد. در واقع می‌توان گفت رشد رویشی مخالف باردهی درختان میوه است.
از طرف دیگر اگر جوانه های زایشی خیلی بیشتر از جوانه‌های رویشی باشند باردهی درختان میوه در همان سال خیلی زیاد میشود اما این درختان در سال‌های دیگر با کاهش شدید محصول مواجه خواهند شد. که به این اتفاق در اصطلاح سال آوری گفته می شود.
چطور می‌توان از سال‌آوری درختان میوه جلوگیری کرد؟
همانطور که گفته شد سال‌آوری به دلیل عدم توازن بین جوانه‌های زایشی و رویشی به وجود می‌آید با توجه به تعریفی که از سال آوری مطرح شد وقتی به یکباره تعداد گل‌ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد زنگ خطر سال آوری به صدا در آمده است.
فلذا برای اینکه در سال‌های بعد با کاهش شدید محصول مواجه نشویم لازم است در سال‌های پرگل درخت تعدادی از گل ها و یا تعدادی از میوه ها را در مراحل اولیه رشد، هرس(تنک) کنیم. در صورتیکه این عمل صورت نگیرد در سال‌های بعد به مدت چند سال با افت شدید باردهی درختان میوه مواجه خواهیم شد. از طرفی در هنگام هرس کردن خرید و مصرف کود های کشاورزی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
نقش حشرات گرده افشان در افزایش باردهی درختان میوه چیست؟
گرده افشانی ناکافی نه تنها می‌تواند موجب محصول کمتر شود بلکه موجب محصول دیررس و درصد بالای میوه نامرغوب خواهد شد. حتی اگر همه عملیات کشاورزی اعم از کوددهی، هرس، سم پاشی و… به بهترین شکل انجام شود اگر عملیات گرده افشانی به درستی انجام نشود ممکن است درخت شکوفه بدهد اما به اندازه قابل قبولی میوه تولید نمی‌کند.
برای این که عمل گرده افشانی در باغ به درستی انجام شود لازم است که رقم گرده افشان درخت در باغ کاشته شده باشد و همچنین به ازای هر هکتار زمین 4 الی 5 کندوی زنبور عسل در باغ وجود داشته باشد تا عملیات گرده افشانی را انجام دهند.
این کار می‌تواند باردهی درختان میوه را تا ۱۰ برابر افزایش دهد. حتی در صورتی که درختان گرده زا در باغ کم باشند می‌توان این مشکل را با قرار دادن پودر گرده در مدخل کندو حل کرد. زنبورهای عسل هنگام خروج از کندو این گرده‌ها را پخش می کنند و گرده افشانی به درستی صورت می‌گیرد.
وجود چمن و علف های هرز چه تاثیری روی باردهی درختان میوه دارد؟
برای اینکه مشکل در باردهی درختان میوه پیش نیاید باید چمن و علف‌های هرز را به روش صحیح از بین برد در غیر این صورت این چمن‌ها و علف‌های هرز با درخت در جذب آب و مواد غذایی رقابت می‌کنند و بیشتر آب و مواد غذایی را به خود جذب می کنند و اجازه نمی دهند که این مواد غذایی به اندازه کافی به درخت برسد.
از طرف دیگر یکی از نیازهای مهم درخت نور است که باید به اندازه کافی هم به برگ‌ها و هم به زمین بتابد از آنجایی که چمن تمام اطراف درخت را احاطه می کند از رسیدن نور خورشید به سطح زمین نیز جلوگیری می‌کند. فلذا در مجموع وجود چمن و علف‌های هرز در باغات میوه می‌تواند باردهی درختان میوه را کاهش دهد.
عناصرهای مورد نیاز برای باردهی درختان میوه را به چه صورت می‌توانیم تامین کنیم؟
گیاهان برای تولید محصول سالم نیازمند خاک‌هایی با تهویه و قابلیت نگهداری زیاد، عمق کافی، قابلیت نفوذ ریشه مناسب، حاوی موجودات زنده فراوان و دارای مواد معدنی و آلی هستند. اگر بافت خاک مناسب باشد و عناصر موجود در آن کافی باشد و همچنین PH خاک مناسب باشد درخت خوبی در آن رشد کرده و محصول می دهد کمبود مواد معدنی و آلی را می توان با افزودن مواد مورد نیاز به صورت کود جبران کرد.
فلذا اگر در حال احداث باغ هستید چاله‌هایی که برای کاشت نهال حفر می‌کنید را با مخلوط خاک و کود مناسب پر کنید و اگر درختان چندین ساله در باغ دارید برای تأمین مواد غذایی و عناصر مورد نیاز خاک، باید در اوایل بهار یا پاییز حتما عملیات چالکود را در قسمت سایه افکن درخت انجام دهید و چاله‌ها را با مخلوط کمپوست، کود حیوانی و کود کامل ۲۰-۲۰-۲۰ پر کنید. به طور کلی برای تکمیل عناصر مورد نیاز برای باردهنی درختان میوه خرید کود های NPK و و خرید کود های محرک رشد توصیه میشود.
البته لازم به ذکر است در صورتی که درخت شما رشد رویشی زیادی داشته باشد نباید از کود کامل ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید در قسمت بعد مفصلاً به این موضوع می پردازیم.
کنترل رشد رویشی و افزایش باردهی درختان میوه
زمانی که رشد رویشی درخت ما خیلی زیاد باشد رشد زایشی یا همان باردهی درختان میوه کم میشود این اتفاق غالبا به علت به هم ریختن نسب نیتروژن و کربوهیدرات اتفاق می‌افتد فلذا این مشکل را می‌توان از دو طریق تغذیه و هرس درخت حل کرد.
تغذیه
برای تعدیل رشد رویشی در اولین قدم باید مصرف کودهای ازته را کاهش داد و از کشت گیاهانی که ازت تولید می‌کنند مثل یونجه در اطراف درختان جلوگیری کرد. در نتیجه در ترکیبی که در قسمت بالا برای چالکود گفته شد هم نمی توان از کود کامل ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کرد. (به دلیل وجود ازت) در عوض می‌توان کودهای فسفاته و پتاسه را جایگزین کرد چرا که این کودها رشد رویشی درخت را کاهش می‌دهند و درخت را وادار بهدتولید محصول بیشتر می‌کند.
هرس کردن
هرس انواع مختلفی دارد و به دلایل مختلفی انجام میشود اما هدف مشترک همه آنها اصلاح و تربیت درخت، تقویت اعضای بارور، جلوگیری از رشد بی رویه و نامرتب درخت، افزایش کیفیت و مرغوبیت میوه است.
اگـر هـرس و عمل سـر بـرداری به منظـور چیرگـی انتهایی و ممانعـت از رشـد جوانه‌هـای جانبـی بـه موقـع صـورت نگیـرد شـاخه‌های درخـت به صـورت نامنظـم رشــد یافتــه و بــه اطــراف پراکنــده می‌شــوند. در نتیجــه شــیرۀ نباتــی نمی‌توانــد به طــور یکنواخــت بــه تمــام شــاخه‌ها برســد.
منظــور از هــرس کــه منجــر بــه بریــدن بعضــی از شــاخه‌های درخــت می‌شــود ایـن اسـت کـه از پخـش، پراکندگـی و انبوهـی شـاخه ها کـه مانـع رسـیدن نـور بـه قسـمت‌های داخلـی تـاج درخـت مـی‌شـود جلوگیـری کـرده وشـیره نباتـی بـه حد کافـی بـه کلیـه اعضـای درخـت برسـد و حداکثـر اسـتفاده مطلـوب بـرای به دسـت آوردن محصـول مرغـوب بـه دسـت آیـد.
برخی از مهمترین انواع هرس‌ها برای رفع این مشکل عبارتند از:
پانسمان کردن
در این روش جوانه‌های انتهایی شاخه که همان جوانه‌های رویشی هستند حذف می‌شوند و با این کار جوانه‌های زایشی بیشتر می‌شوند.
سر شاخه زنی
در این روش که فصل خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد تمام شاخه‌های خشک، در هم تنیده و ضعیف را قطع می‌کنند. در این روش نیز همانند روش قبل کاهش رشد رویشی و همچنین حذف شاخه های ضعیف و دور افتاده و در نتیجه افزایش جوانه‌های زایشی باعث باردهی درختان میوه میشود.
هرس پوست از طریق ایجاد زخم، شکاف زنی یا طوقه برداری
در این نوع هرس که در اوایل تابستان انجام میشود با ایجاد زخم و برداشتن قسمت کوچکی از پوست شاخه، و یا ایجاد خراش‌های موازی زیر جوانه، و یا برش یک حلقه باریک از پوست شاخه و واژگون قراردادن آن در همان قسمت (مانند شکل زیر)؛ باعث می شوند کربوهیدارت درون شاخه ذخیره شود و با به توازن رسیدن نسبت نیتروژن و کربوهیدرات؛ بعد از مدتی شاخه های نابارور بارور شوند و شاخه های ضعیف که توانایی نگهداری شکوفه را نداشتند تقویت شوند.
هرس ریشه
برای این منظور باید تعـدادی از ریشـه ها را قطـع کنیـم. بـرای جلوگیـری از لطمـه بـه درخـت بهتــر اســت ایــن کار در دو یــا ســه ســال انجــام گیــرد.
بدیــن منظــور ابتــدا در زمســتان در ســایه انداز درخـت ابتـدا نیـم دایـرهای ایجـاد میکنیـم، و آن قسـمت را تـا عمـق 30 تـا 45 سـانتیمتر حفرکـرده و هرگونـه ریشـۀ موجـود در آن را حـذف می نماییـم.
علت ریزش میوه قبل از رسیدن کامل چیست؟
این اتفاق می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که یکی از این در یک کمبود هورمون است.
برای اینکه بفهمیم درخت ما دچار کمبود هورمون است یا خیر برای میوه هایی مثل سیب گلابی به میوه را به دو قسمت تقسیم می کنیم اگر تعداد دانه های داخل میوه دو یا سه تا بود یا اگر تعداد دانه ها 10 تا یا بیشتر بود نشان دهنده کمبود هورمون است. تعداد نرمال دانه ها در میوه هایی مثل سیب، به، گلابی و … بین ۵ تا ۷ عدد است. خرید کود های هورمونی راهکاری برای این کمبود میباشد که بسیار اثر بخش با بازدهی بالا خواهد بود.
حال اگر درخت ما با کمبود هورمون مواجه بود چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
15 روز قبل از زمان برداشت محصول 25 گرم نفتالن استیک اسید را با 100 سی سی الکل سفید مخلوط میکنیم و این محلول را داخل 1000 لیتر آب میریزیم و در ساعتی از روز که هوا خنک تر است (اول صبح یا غروب) درختان را با آن محلول‌پاشی میکنیم.
برای جلوگیری از ریزش شکوفه‌ها در اثر باد و سرمازدگی شکوفه‌ها چه کاری باید انجام دهیم؟
علاوه بر موارد گفته شده تا اینجا عوامل دیگری نیز روی باردهی درختان میوه تاثیرگذارند از جمله وزش بادهای شدید، کاهش ناگهانی دما و احتمال سرمازدگی برای مقابله با این مشکلات نیز راه حلی وجود دارد.
برای مقابله با سرمای شدید می‌توان در صورت امکان در شب‌های سرد در صورت امکان روی درخت‌ها را بپوشاند دقت کنید که پوشاندن روی درختان نباید در روز صورت بگیرد چرا که اشعه‌های خورشید باعث سوختن برگ شکوفه‌ها میشود.
همچنین برای جلوگیری از آسیب رسیدن به درختان در اثر بادهای شدید می توان در اطراف باغ درختان بادشکن نظیر چنار، زبان گنجشک، افرا و … کاشت. این درختان علاوه بر اینکه اجازه نمی‌دهند بادهای شدید باعث ریزش شکوفه‌ها شوند؛ در مناطق سردسیر از درختان میوه در برابر سرما نیز محافظت می‌کند.
عالی بود
خیلی ممنون از نظر لطفتون🌼
باسلام
علت ریزش خارک نخل قبل از رسیدن و بهره برداری چیست؟
با سلام و وقت بخیر
ریزش خارک میتونه به دلایل مختلفی مثل تغییرات آب و هوایی، آبیاری نامنظم، رطوبت بالای هوا و... اتفاق بیوفته.
سلام. دلیل عدم رشد درختان میوه چی میتونه باشه؟ به عنوان مثال تعدای درخت میوه همچون گیلاس، هلو، به ، گوجه سبز سیب و ...بعد ۴ سال به اندازه درخت ۲ ساله رشد داشته اند. یکی از درختهای سیب بعد ۴ سال همانند روز اول کاشت است. ممنونم میشم راهنمایی بفرمایید
با سلام و وقت بخیر
دلایل متعددی میتونه داشته باشد. آب و خاک باغ یا باغچه شما حتما باید بررسی بشه.
سلام و عرض ادب.
بنده در شهرستان ملارد ، صفادشت باغچه دارم نهالهام ۶ ساله هستند خدا شکر اکثرا به بار نشستن ولی متاسفانه حدود ۱۰ اصله نهال گیلاس با وجود تنه خوب ودرشت اصلا بار نمی دهند.
با تحقیقات بنده از محل ، میگن خاک اینجا گیلاس رشد نمی کنه.خیلی ممنون میشم راهکار خوبی به من پیشنهاد بدهید
سلام وقتتون بخیر
درخت گیلاس درختی بسیار حساس است که باید با تمامی اصول نگه داری آن آشنا باشید. مثلا درخت گیلاس تا زمانی که برگ‌های شکوفه‌های آن شروع به ریزش نکنند و میوه در مرحله به اصطلاح چغاله شدن نباشد به هیچ عنوان نباید آبیاری شود. پس احتمالا شما درختان خود را آبیاری کرده‌‌اید. زیرا آبیاری قبل از مرحله ریزش برگ شکوفه‌ها و چغاله شدن، مانع از تولید میوه و باردهی میشود.
سلام و عرض ادب .بنده یک باغچه با نهال شش ساله دارم اکثر نهادها به بار نشستن ولی متاسفانه ۷ اصله نهال گیلاس با وجود شرایط مطلوب بار نمی دهند ، محلیهای منطقه میگن خاک اینجا طوری که گیلاس بار نمی ده،
ممنون میشم راهکاری به من پیشنهاد بدید
سلام من یک باغ سیب ۹ سال دارم ولی بار نمی دهد چکار کنم ممنون میشم راهنماییم کنن
سلام و وقتخ بخیر
احتمالا نیاز باشه از خاکتون آزمایش بگیرین و متوجه کمبودهای بستر کشت درخت‌ها شوید و طبق نتیجه آزمایش اقدام به کود دهی کنید.