کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک یا آبکش کشت گلخانه‌ای است که نیازی به خاک و زمین ندارد و کمترین نیاز به آب را دارد. در این روش گیاهان به جای اینکه در خاک کشت شوند در محلولی از آب و مواد مغذی کشت می شوند. این روش باعث میشود در هر مکان و هر نوع اقلیمی بتوان آن را انجام داد. و با کمترین فضا، کمترین مقدار آب و بدون نیاز به خاک بیشترین محصول را تولید کرد. در خرید کود های کشاورزی توجه داشته باشید که کدام کود ها برای روش هیدروپونیک مناسب باشند.
آموزش کشت هیدروپونیک
تصویر زیر نمایی از محل کشت گیاهان در روش هیدروپونیک است. همانطور که مشاهده می کنید درون هر ردیف لوله سوراخ هایی وجود دارد. که درون این سوراخ ها گیاه مورد نظر کشت می شوند. البته گیاه کاملا داخل آب نیست و درون یک بستر قرار دارد و همراه آن بستر داخل آب قرار می گیرد. (در ادامه راجع به بستر بیشتر توضیح خواهیم داد.)
همانطور که در تصویر هم می بینید گیاهان داخل گلدان کاشته شده اند و سپس درون لوله ها قرار گرفته اند. تمام گلدان ها مشبک هستند و ریشه ها به راحتی میتوانند از موادغذایی محلول که درون لوله ها جریان دارند استفاده کنند.. تمام لوله ها به هم وصل هستند و ابتدای اولین لوله به یک پمپ آب وصل می شود که آب به وسیله آن در لوله ها جریان می یابد.
همراه با آب مواد مغذی مورد نیاز گیاه به صورت محلول در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرد. محلول غذایی به صورت دوار درون لوله ها حرکت می کند و دائم در اخیار گیاه است.
بستر گیاه در روش هیدروپونیک
با وجود اینکه روش هیدروپونیک برای کشت محصول به خاک نیاز ندارد، همچنان گیاهان به بستر کوچکی که ریشه آن ها را نگه دارد نیاز دارند. موادی که معمولا برای بستر کشت استفاده می‌شوند ورمی کولیت، پرلیت، پیت ماس، فیبر نارگیل و راکول (پشم سنگ) هستند. از موادی که فشرده می شوند (مانند شن) یا رطوبت را در خود نگه نمی دارند (مانند سنگ ریزه) استفاده نمی شود؛چرا که باعث اخلال در سیستم هیدروپونیک می شوند و نمیتوانند حمایت مورد نظر را از ریشه ها بکنند.
در همه ی موارد ذکر شده بستر کشت گیاه، حالت خنثی دارد و هیچ ماده مغذی در آن وجود ندارد فلذا تنها کاربرد آن حمایت از ریشه هاست.
تغذیه گیاه در این روش
در کشت هیدروپونیک برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه از کودهای شیمیایی به صورت محلول استفاده می شود. از آن جایی که محیط کشت گیاه در این روش فاقد مواد مغذی ست استفاده درست و به اندازه از کود شیمیایی اهمیت بسیاری دارد. در این روش خرید کود های ریزمغذی و خرید کود های NPK و همینطور خرید کود سه بیست بسیار توصیه میشود. البته توجه داشته باشید برای نحوه استفاده از این کود حتما با کارشناس مربوطه مشورت کنید.
بنابراین یکی از نکاتی که در تغذیه گیاه در این روش باید به آن توجه کرد درصد خلوص و میزان حلالیت کودهایی ست که مورد استفاده قرار می گیرد و با توجه به اینکه عناصر غذایی به صورت نمک وجود دارند،لازم است ابتدا درصد عناصر غذایی در نمک محاسبه شود تا مشخص شود با افزودن یک نمک چه مقدار از عناصر غذایی وارد محلول می شود.
نکته بعدی
PH محصول غذایی
PH محلولی که برای تغذیه گیاه استغاده می شود بسیار مهم است. بیشترین دامنه PH محلول غذایی که برای تغذیه گیاهان استفاده می شود بین 5 تا 8 است. رشد گیاهان در PH کمتر از 5 که خیلی اسیدی ست و یا بیشتر از 8 که خیلی قلیایی ست ضعیف بوده و مشکلات تغذیه ای به همراه خواهد داشت.
بیشتر گیاهان بهترین رشد را در PH برابر با 6 تا 6.5 دارند. در بیشتر محلول های کشت هیدروپونیک با گذشت زمان و هنگام جذب عناصر غذایی از محلول، PH افزایش می یابد. بیشترین خطر زمانی است که میزان PH بیشتر از 7.5 باشد که در این حالت بعضی از عناصر غذایی رسوب پیدا می کنند و به صورت غیر قابل دسترس در می آیند (مثل آهن و فسفات). البته برای حل مشکل رسوب آهن می توان از کلات آهن به جای سولفات آهن در محلول غذایی استفاده کرد.
مزایای کشت به روش هیدروپونیک
- در تمام فصول و در شرایط آب و هوایی می‌توانیم کشت هیدروپونیک را انجام دهیم.
- هدررفت محصول کم می شود.
- میزان تولید افزایش پیدا می‌کند.
- با مشکلاتی مثل آلودگی، شوری و سنگینی خاک رو به رو نیستیم.
- مصرف آب کاهش پیدا می کند.
- باعث استفاده چند برابری از فضا می شود. یعنی می توان چندین برابر روش معمول گیاه کشت کرد.
کشت به روش هیدروپونیک می تواند هم در گلخانه و هم در فضای باز انجام شود. به عکس های زیر دقت کنید.
نمایی از کشت هیدروپونیک در گلخانه
کشت هیدروپونیک در فضای باز (همانطور که میبینید داخل خاک کشت انجام نشده)
جمع بندی
باتوجه به مواردی که گفته شد؛ شرایط مورد نیاز و از طرف دیگر مزایای کشت به این روش می توان گفت اگرچه این روش نسبت به روش های معمولی سرمایه اولیه بیشتر نیاز دارد اما در بازی 2-3 ساله بازدهی بسیار بیشتری نسبت یه روش معمول دارد و قطعا آینده ی بسیار درخشانی خواهد داشت.
همچنین باتوجه به شرایط خشکسالی و شرایط بد اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور، به این روش می توان به عنوان یک راهکار نجات بخش نگاه کرد.
