گرده افشانی چیست و از چه طریقی انجام می‌شود؟

گرده افشانی چیست؟

در یک تعریف علمی می‌توان گفت گرده افشانی یعنی انتقال گرده از پرچم ها به کلاله.

75 درصد از محصولات کشاورزی به گرده افشانی بستگی دارند و اگر عمل گرده افشانی به درستی انجام نشود بازدهی مطلوب را دریافت نخواهیم کرد‌.

انواع گیاهان از نظر نوع گرده افشانی

گیاهان به دو دسته ی خود گرده افشان و دگر گرده افشان تقسیم می شود در صورتیکه کلاله و پرچم در یک گل واقع شده باشند به آن گیاه گیاه خود گرده افشان می گویند و در صورتیکه کلاله و پرچم در گل های مختلف یا مختلف وجود داشته باشد آن گیاه را دگر گرده افشان می گویند.

در گیاهان دگر گرده افشان این عمل به صورت خود به خودی انجام نمی شود و برای انجام آن نیاز به یک سری عوامل و شرایط است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

گرده افشانی به وسیله باد

در بسیاری از گیاهان بوته ای و درختان این عمل به سادگی توسط باد انجام می شود.

گیاهانی که در آن ها این عمل به وسیله باد انجام می‌شود  گیاهانی هستند که دارای گل های نر و ماده هستند و این گل ها روی درختان جداگانه قرار دارند. این گل ها یا گلبرگ ندارند و گلبرگ های آن ها کوچک است. همچنین در این گل ها نوش وجود ندارد.

در گیاهانی که به وسیله باد گرده افشانی آن ها انجام می شود پرچم ها به وسیله باد تکان داده می‌شوند و دانه های گرده خود را آزاد می سازند؛ گرده ها در هوا پخش می شوند و به وسیله باد به کلاله منتقل می شوند.

گرده افشانی به وسیله باد باعث ایجاد تنوع ژنتیکی و گیاهی بیشتری می شود.

دانه‌های گرده این گل ها بسیار سبک هستند و مسافت های طولانی را همراه با طی می کنند. بنابراین گرده ها به وسیله باد به مناطق مختلف برده می شوند و روی گل های مختلف می نشیند.
اما خب با وجود اینکه باد کمک شایانی به انتقال گرده و رسیدن گرده به کلاله گل می کند اما باعث هدر رفتن بخش زیادی از گرده ها نیز می شود. و بازدهی نسبت به زمانی که از حشرات استفاده می شود کمتر است.

گرده افشانی به وسیله حشرات

استفاده از حشرات به خصوص زنبور عسل مهمترین و رایج‌ترین نوع گرده افشانی در بین گیاهان است.

در این نوع از گرده افشانی گل ها به وسیله ای شهر بو و نوش خود حشرات را به سمت خود جذب می کنند. حشرات از این نوش، که ماده ای قندی ست، تغذیه می کنند؛ و در همین حین بدن آنها به طور کامل با گرده ها تماس پیدا می کند بنابراین وقتی پرواز می کنند و روی گل های دیگر می‌نشیند عمل گرده افشانی به بهترین شکل انجام می شود.

در باغاتی که گرده افشانی به وسیله حشرات انجام می‌شود معمولاً توصیه می شود به ازای هر هکتار زنبور عسل در باغ قرار داده شود که این زنبورها می‌توانند باردهی درختان را تا ۵ برابر افزایش دهند.

گرده افشانی مصنوعی

این عمل زمانی انجام می‌شود که امکان گرده افشانی به وسیله دو روشی که ذکر کردیم وجود نداشته باشد مثلاً در گلخانه‌ها که این امکان وجود ندارد. و یا زمانی که تعداد گل های نر کم است. از جمله درختانی که به گرده افشانی مصنوعی احتیاج دارند می توان به پسته و خرما اشاره کرد.

گرده افشانی مصنوعی به دو روش سنتی و یا به روش مکانیکی و با استفاده از دستگاه های مخصوص انجام داد.

انواع مدل های گرده افشانی سنتی

1. در یکی از مدل ها دانه گرده گل نر به صورت مستقیم روی گل های ماده می پاشند که در این روش هدر رفت گرد ها زیاد است.
2. در روش دیگر می توانید گرده ها را درون یکپارچه جمع آوری کنید و با تکان دادن آن ها باعث پخش شدن گرده ها شوید.
3. و یا حتی به صورت دستی به وسیله یک قلم نازک این کار را انجام دهید که البته این کار برای یک یا دو درخت قابل اجراست و به دلیل سختی و زمان بر بودن در حجم وسیع قابل اجرا نیست.
4. یکی دیگر از روش‌های سنتی که می‌توانید مورد استفاده قرار دهید این است که شاخه‌های پرگل تر نر که به رنگ قرمز یا نارنجی هستند را جدا کرده و داخل یک ظرف آب، در بین شاخه های کم تراکم تر درختان قرار دهید تا جایی که باد بتواند به راحتی گرده ها را جابجا کند.

منبع