هر آنچه که باید برای اصلاح خاک کشاورزی بدانید

اصلاح خاک کشاورزی اولین پارامتر مورد بررسی و مهم برای کشت و زراعت است.  اگر خاک و بستر کشت گیاهان فراهم نباشد و شرایط مساعد برای رشد گیاه را نداشته باشد، با اطمینان می‌توان گفت که باید انتظار محصولی کم و بی‌کیفیت را داشت.

گیاه تمام نیازهای خود را از خاک تامین می‌کند. اگر خاک نتواند به خواسته‌های گیاه به طور کافی پاسخ دهد رشد و نمو آن مختل می‌شود.

اصلاح خاک کشاورزی به قدری با اهمیت است که می‌تواند نتیجه کشت و کشاورزی را به طور کامل تغییر دهد و تمام هزینه و سرمایه شما را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال کاشت زعفران هر چند که کشتی پر سود است؛ اما کشت آن در زمین‌های شور اشتباه بزرگی است و در صورت کشت، نباید انتظار محصول زیادی را داشته باشید.

بافت خاک چیست؟

مواد تشکیل‌دهنده‌ی خاک مانند درصد شن، رس و سیلت، بافت خاک را تعیین می‌کنند. هر نوع بافت خاکی خصوصیات و ویژگی‌های خاص خود را دارد. برای مثال خاک با بافت شنی دارای ذرات درشتی است که چسبندگی پایینی دارد و به سرعت آب را از دست می‌دهد. از طرف دیگر شخم زدن راحت‌تر و تهویه‌ی خوبی دارد.

هر بافت خاک به تنهایی مزایا و معایب زیادی دارد. برای اکثر گیاهان بافت خاک یک دست و یکنواخت مناسب نیست، یعنی خاک فقط شنی یا فقط رسی گزینه مناسبی نیستند و برای اصلاخ خاک کشاورزی که فقط از شن یا رس تشکیل شده است بهتر است از اصلاح کننده‌ها مانند کود دامی استفاده کرد.

اصلاح خاک کشاورزی سنگین

خاک‌های سنگین خاک‌هایی هستند که از مقدار زیادی رس تشکیل شده‌اند. خاک‌ورزی این خاک‌ها دشوار است، نفوذپذیری کمی دارند و مستعد تشکیل سله هستند.

راهکاری که برای اصلاح خاک کشاورزی سنگین پیشنهاد می‌شود استفاده از مواد آلی و کودهای ارگانیک است. مواد آلی نفوذپذیری خاک را افزایش می‌دهند و سبب بهبود ساختار خاک می‌گردند.

علاوه بر کودهای دامی می‌توان از کودهای ارگانیک دیگری مانند کود هیومیک اسید نیز استفاده کرد. هیومیک اسید سبب اصلاح بافت خاک می‌شود و منجر به ایجاد منافذ به اندازه و کافی برای جذب آب و حفظ آن می‌گردد. همچنین منجر به افزایش عملکرد و فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک می‌شود.

خرید کود هیومیک اسید

اصلاح‌ خاک کشاورزی قلیایی

اغلب مناطق ایران خاکی آهکی و قلیایی دارند. در خاک‌های قلیایی جذب اکثر عناصر غذایی مانند: فسفر، کلسیم، آهن، روی، منگنز و مس مختل می‌شود. در واقع حتی اگر این عناصر در خاک به مفدار کافی در دسترس گیاه باشند، گیاه قادر به جذب و مصرف آن‌ها نیست. چرا که در خاک‌های قلیایی این عناصر به فرم غیرقابل جذب تبدیل می‌شوند.

اصلاح خاک کشاورزی قلیایی کاری زمان‌بر است که باید چندین بار تکرار شود. برای کاهش PH خاک می‌توان به صورت دوره‌ای از کودهای گوگرد، اسید فسفریک، اسید سولفوریک و… استفاده کرد.

اصلاح خاک کشاورزی شور

اکثر گیاهان قابلیت رشد در خاک‌های شور را ندارند. میزان شوری خاک با EC مشخص می‌شود. برای تشخیص مقدار شوری خاک مزرعه و یا باغ باید از زمین نمونه‌برداری شود و آنالیز آب و خاک انجام شود. آزمایش آب و خاک علاوه بر مقدار شوری خاک نوع و مقدار عناصر موجود در خاک را مشخص می‌کند.

دلایل شوری خاک

• آبیاری زمین با آب شور
• از بین بردن پوشش گیاهی
• عدم زهکشی
• بارندگی کم که منجر به عدم آب‌شویی املاح در محیط ریشه می‌شود.
• استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی

اولین راهکار برای اصلاح خاک کشاورزی آبیاری سنگین و غرق‌آب است. آب شویی کردن خاک باعث شستشوی خاک و خروج املاح از منطقه رشد ریشه و گیاه می‌شود. این روند باید در مدت زمان طولانی تقریبا 2 تا 6 ماه (بسته به میزان شوری خاک) به طور مدام تکرار شود.

دومین راهکار برای اصلاح خاک کشاورزی شور، زهکشی زمین است. املاحی که بر اثر آب‌شویی و شستشو خاک از سطح و محیط رشد گیاه دور می‌شوند. پس از گذشت مدت زمانی دوباره به سمت سطح خاک کشیده می‌شوند. برای ممانعت از بازگشت مجدد املاح باید زهکشی جدی گرفته شود.

سومین روش برای کاهش شوری خاک استفاده از کودها و مواد موثر بر کاهش شوری است. از کودهایی که اغلب به منظور کاهش شوری استفاده می‌شوند می‌توان به کود گوگرد و کود سالترید اشاره کرد.

خرید کود سالترید

استفاده از اسیدها مانند اسید فسفریک و اسید سولفوریک نیز می‌تواند تاثیر گذار باشد. تاثیر این اسید‌ها از کود گوگرد به دلیل زمان‌بر بودن فرایند اکسیداسیون گوگرد، سریع‌تر است.

راهکاری دیگری که برای کاهش شوری که به دلیل حضور بالای سدیم در خاک رخ می‌دهد. استفاده از گچ یا همان کلسیم سولفات است. با توجه به این که گچ حلالیت بالایی دارد و کم هزینه است اغلب این روش استفاده می‌شود.

بعد از پخش کردن گچ روی خاک بهتر است که با خاک مخلوط شود. تا اثر بهتری بر سدیم موجود در خاک بگذارد.

کودهای آلی برای اصلاح خاک کشاورزی

یکی از مزایای کودهای آلی این است که مواد مغذی خود را به ویژه مواد مغذی اصلی (NPK) را در یک دوره زمانی طولانی و در فرآیند آزادسازی آهسته، در اختیار گیاهان در حال رشد قرار می‌دهند. خاک باید به اندازه کافی مرطوب و گرم باشد تا به میکروارگانیسم‌های خاک اجازه تجزیه اشکال پیچیده کودهای آلی بدهد.

به طور کلی، اعمال اصلاحات آلی در خاک‌های کشاورزی باعث استفاده مناسب از منابع طبیعی و کاهش نیاز به کودهای معدنی مصنوعی می‌شود. ساختار خاک، ترکیب مواد مغذی و فعالیت میکروبیولوژیکی خاک معمولاً به دنبال اعمال اصلاحات آلی بهبود می‌یابد. این به دلیل وجود قندها و اسیدهای آمینه به عنوان مولکول‌های ساده در مواد آلی است که به فعالیت میکروبیولوژیکی و باروری و افزایش سطح آنزیم‌های ترشح شده توسط میکروب‌های خاک کمک می‌کند.

اصلاح کننده‌های خاک

اصلاح کننده‌های خاک موادی هستند که با افزودن آن‌ها به  خاک، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک بهبود می‌یابند.

مزایای استفاده از بهبود کننده‌های خاک:

• بهبود نفوذپذیری خاک
• بهبود تهویه خاک
• بهبود بافت و ساختار خاک
• بهبود حفظ رطوبت خاک

خرید اصلاح کننده خاک

سخنی با خواننده

همانطور که در مباحث بالا خواندید اصلاح خاک کشاورزی و بستر رشد گیاه، اولین کاری است که قبل از شروع کشت محصول باید به آن بپردازید. اگر گیاه بستر مناسبی برای رشد نداشته باشد هزینه و فعالیت‌های بعدی شما نمی‌تواند به خوبی اثر گذار باشد.

یعنی اگر زمین و خاک شما شرایط حداقلی برای رشد یک گیاه را نداشته باشد و شما از اصلاح خاک کشاورزی زمین خود چشم‌پوشی کنید. حتی اگر بهترین کودها را استفاده کنید و بیشترین هزینه‌ها را خرج کنید، امید چندانی به تولید محصول ایده‌آل نداشته باشید.

پس بهتر است که از آغاز کار تمامی نکات را بررسی کنید و اگر مشکلی بود آن‌ را رفع کنید. بی‌اهمیت شمردن هر نکته‌ی کوچک اما مهمی می‌تواند به شما خسارت بزند.