کاشت خیار گلخانه ای و مزایای آن

تعداد زیادی از کشاورزان به کشت‌های گلخانه روی آورده‌اند یکی از کشت‌های پر طرفدار کاشت خیار گلخانه ای است. پرورش خیار گلخانه ای علی‌رغم سختی‌ها و هزینه‌های اولیه‌ای که دارد به دلیل نیاز مداوم بازار به این محصول، سود بالایی دارد. البته سود دهی آن به فاکتورهای متفاوتی بستگی دارد که یکی از آن‌ها داشتن دانش‌ کافی در خصوص کشت خیار گلخانه ای است.

ماه کشت در این مقاله سعی کرده است که اطلاعات و نکات لازم برای کاشت خیار گلخانه ای را به طور جامع توضیح دهد. به کسانی که قصد کشت گلخانه ای این محصول را دارند پیشنهاد می‌کنیم که این مقاله را انتها مطالعه کنند.

مزایا کاشت خیار گلخانه ­‌ای

• افزایش تولید در واحد سطح
•  افزایش کیفیت محصول
• صرفه­‌جویی در مصرف آب
• تولید محصول در تمامی فصول و مناطق مختلف
• تنظیم کشت محصول با نیاز بازار

زمان کاشت خیار گلخانه ای

کشت خیار در شرایط گلخانه ای در دو زمان پاییزه و بهاره انجام می‌شود.

1. کشت پاییزه: کشت در بهار و برداشت در پاییز انجام می‌شود.
2. کشت بهاره: کشت در اواخر پاییز و اوایل زمستان و برداشت در بهار انجام می‌شود.

انواع کشت خیار گلخانه ای

کاشت خیار گلخانه ای را می‌توان به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم (نشاء) انجام داد. هر کدام از این کشت‌ها مزایا و معایب خود را دارا هستند.

در کشت مستقیم، پس از آماده سازی گلخانه و ایجاد چاله روی خاک، پیت ماوس ریخته و بذرها کاشته می‌شوند. بزرگترین ایراد کشت مستقیم این است که دمای جوانه زنی بذر حدود 27 درجه سانتی گراد است بنابراین برای این که بذرها جوانه برنند باید دمای خاک را به 27 درجه سانتی‌گراد رساند که این کاری سخت و هزینه‌بر است و معمولا بسته به منطقه و امکانات گلخانه، دمای خاک تا حد مطلوب افزایش نمی‌یابد و بذر ها جوانه نمی‌زنند.

مسکل دیگری که وجود دارد این است که از طرفی دما افزایش می‌یابد و محیط گلخانه گرم می‌شود اما از طرف دیگر دما به حد مورد نیاز برای جوانه زنی (27 درجه سانتی گراد) نمی‌رسد، این امر احتمال گندیده شدن جوانه‌ها را بالا می‌برد.

در کشت نشاء مشکل دما وجود ندارد و مدتی قبل از زمان کشت نشاء در گلخانه، باید بذرها را به افراد متخصص در پرورش نشاء بسپارید. ایرادی که این کشت دارد این است که به دلیل کوچک بودن محل کشت و سینی‌های نشاء، ممکن است از ریشه‌ها به خوبی رشد نکنند.

اگر بخواهیم واضح‌تر توضیح بدهیم به این صورت است که وقتی ریشه در سینی‌ها کوچک نشاء رشد می‌کند پس از رسیدن به کفه سینی یا رشد آن‌ها متوقف می‌شود و یا این که به سمت بالا برمی‌گردند.

تعداد بالایی از بذرها در کشت مستقیم جوانه نمی‌زنند و به تکرار دوباره کشت و به اصطلاح واکاوی نیاز دارند. اما در مقابل در کشت نشاء اکثر بذرها جوانه زده و رشد می‌کنند چرا که شرایط برای جوانه‌زنی آن‌ها فراهم است. همچنین در کشت نشاء می‌توان از کاشتن نشاء‌های ضعیف خودداری کرد و نشاء‌های مطلوب را در گلخانه کشت کرد و از هدر رقت انرژی و زمان برای واکاوی جلوگیری کرد.

انتخاب بذر برای کاشت خیار گلخانه ای

اولین عامل تعیین کننده نوع بذر خیار، زمان کاشت آن است. در کشت بهاره به این دلیل که برداشت محصول در فصل بهار انجام می‌شود، نور زیاد است و بوته انرژی لازم برای پر کردن گل و میوه را دارد، می‌توانید از بذرهای پر گل که بالای 4 عدد گل می‌دهند استفاده کنید.

در کشت پاییزه به دلیل این که در زمان برداشت، طول روز به تدریج کاهش می‌یابد و نور کم می‌شود، بوته انرژی کافی برای تولید میوه را ندارد از این رو حتما باید از بذرهای میان گل (2 تا 3 گل) و یا تک گل استفاده کنید.

مراحل آماده سازی زمین

قبل از کشت ابتدا باید بستر کشت را فراهم کرد. برای این کار زمین را به خوبی و به طور کامل شخم بزنید و پس از شخم‌زنی کودها را به خاک اضافه کنید. برای کشت خیار گلخانه ای به ازای هر 1000 متر 1/5 تن کود مرغی و 5 تن کود دامی پوسیده به همراه 40 تا 50 کیلو کود سوپر فسفات تریپل و 40 تا 50 کیلو سولفات پتاسیم گرانوله به خاک اضافه کنید.

به این علت که ریشه خیار سریع رشد می‌کند و سرعت جوانه زنی بالایی دارد، بهتر است که به ازای هر 1000 متر 50 تا 100 کیلوگرم  هیومیک اسید گرانوله نیز به خاک اضافه شود.

پس از افزودن کودها به خاک باید آن‌ها را توسط دستگاه کولتیوار و یا کلوخ شکن به خوبی با خاک مخلوط کنید. سپس شما می‌توانید بستر کشت را یا صاف کنید و یا آن‌ را به صورت پشته ای در آورید.

پس از این که خاک را آماده کردید، نوبت به پهن کردن نوارهای آبیاری می‌رسد. نوارهای آبیاری باید 20 سانتی متری و با انتقال 4 لیتر آب در ساعت باشند.

ضدعفونی کردن خاک قبل از کشت نشاء

2 روز قبل از کشت نشاء باید با استفاده از قارچ کش‌ها و سموم مناسب، طی 1 مرحله قارچ کش و 2 مرحله سم‌پاشی، خاک و محیط گلخانه را ضدعفونی کنید. متالاکسیل مانکوزب، تیوفانات متیل، ایپردیوم کاربندازیم از قارچ‌کش‌هایی هستند که برای گلخانه خیار می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. و سمومی که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد عبارت است از: دی کلروس، دیازینون و دلتامترین .

پعد از آماده سازی گلخانه و ضدعفونی کردن محیط آن بستر کاشت خیار گلخانه ای برای انتقال نشاء فراهم است.

انتقال نشاء به گلخانه

بعد از انتقال نشاء به محیط گلخانه، یک روز قبل از قرار دادن نشاء‌ها در خاک باید آن‌ها را در محیط گلخانه نگه‌داری کرد تا با محیط سازگار شوند و ایست رشدی آن‌ها کاهش یابد.

قبل از انتقال نهایی نشاء به خاک، بهتر است ریشه‌های آن‌ها را در محلول توربوروت قرار دهید و پس از 10 ثانیه خارج کنید. این کار ریشه‌زایی را تحریک می‌کند و سبب افزایش گسترش آن می‌شود.

انتقال نشاء به خاک برای کاشت خیار گلخانه ای

نشاء‌های خیار را باید در مرحله‌ای که دارای 2 برگ حقیقی هستند به زمین انتقال داد. چرا که بعد از این مرحله سرعت رشد افزایش می‌یابد و کاشتن آن‌ها در مراحل دیرتر سبب ایست رشد طولانی‌تر می‌شود بنابراین نشاء برای رشد به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.

پس از کاشتن نشاء‌ها، مراقبت‌های بعد از کشت شروع می‌شود. این مراقبت‌ها شامل بررسی مداوم گلخانه و بوته‌ها، آبیاری و اجرای یک برنامه کودی برای خیار گلخانه ای است که به طور اصولی تنظیم شده باشد.

همانطور که در مقاله آبیاری و برنامه کودی خیار گلخانه ای ذکر کردیم پس از گذشت چند روز از کشت نشاء‌ها حدود یک هفته تا 10 روز آبیاری انجام نمی‌شود که به این مدت دوره خشکی گفته می‌شود.

نکته‌ای که در مورد خیار گلخانه ای وجود دارد این است که بوته خیار ریشه ضعیف‌تری نسبت به سایر محصولات گلخانه ای مانند گوجه فرنگی دارد به همین دلیل زودتر تحت تنش‌ها مانند تنش خشکی قرار می‌گیرد.

در دوره خشکی بوته‌های خیار سبز رنگ هستند و به گل نرفته‌اند، اگر در این دوره گل‌ها باز شوند باید به سرعت آبیاری را انجام دهید و دوره خشکی را تکمیل نکنید. چرا که باعث مشکلاتی مانند کج شدن محصول می‌شود.

بوته خیار از برگ 10ام به بعد شروع به گلدهی می‌کند. پس از این مرحله هر 2 روز یکبار باید بوته پیچی کنید. برای انجام این کار دقت زیادی صرف کنید زیرا شاخه‌های خیار ترد و شکننده هستند.

در حین رشد، شاخه‌های جانبی زیادی تولید می‌شود که باید به طور مستمر این شاخه‌ها حذف شوند تا انرژی بوته صرف آن‌ها نگردد.

پس از این که بوته به سیم قیم رسید باید بوته را 2 تا 3 بار به دور سیم قیم بپیچید به طوری که سر بوته به سمت زمین قرار بگیرد.

هرس خیار گلخانه ای

زمانی که بوته به سیم قیم می‌رسد، زمان هرس برگ‌های پایینی و مسن بوته است. هنگامی که نور به برگ‌های پایینی تابیده نشود آن‌ها به مصرف کننده تبدیل می‌شوند و انرژی گیاه را می‌گیرند بنابراین باید آن‌ها را با هرس کردن، حذف کرد.

به طور کلی در حالت نرمال بوته باید حدود 30 برگ داشته باشد. اگر تعداد آن‌ها بیشتر شود، باید از پایین بوته برگ‌ها را حذف کرد.

مزایا هرس کردن:

1. مصرف‌کننده‌ها کاهش می‌یابند و مواد غذایی بیشتر برای تولید میوه صرف می‌شود.
2. تهویه به خوبی انجام می‌گیرد و در اثر تهویه مناسب، احتمال ابتلا به بیماری کاهش می‌یابد.

(بعد از هرس همه برگ‌ها باید از گلخانه خارج شوند)

نکات مدیریتی برای کاشت خیار گلخانه ای

• در طول دوره کشت و رشد خیار در گلخانه که حدود 4 تا 5 ماه است برخی از بوته‌ها به دلایل متعددی مانند بیماری و آفت از بین می‌روند. این بوته‌ها را به طور کامل از گلخانه حذف کنید.
• گلخانه را به طور مداوم چک و بررسی کنید.
• دما و رطوبت گلخانه را تحت کنترل داشته باشید.
• به کارگران گلخانه آموزش‌های لازم را بدهید تا هر چیز غیر عادی مانند بیماری‌ و آفت را گزارش دهند.
• راه‌های مقابله با آفات و بیماری‌های خیار گلخانه ای و درمان آن‌ها را یاد بگیرید.
• از مهم‌ترین نکات در خصوص کاشت خیار گلخانه ای انجام کود دهی‌های به موقع و اصولی است.

با خواندن این مطلب با مراحل کاشت خیار گلخانه ای و نکات آن به طور جامع آشنا شدید. به طور کلی کشت محصولات گلخانه ای از جمله خیار، به دانش بیشتری نسبت به کشت‌ آن به صورت زراعی دارد چرا که همه عوامل باید تحت کنترل باشند و شرایط رشد را برای گیاه فراهم کرد.

دیدن دوره آموزش جامع کشت خیار گلخانه ای، هر آنچه که باید در خصوص کاشت خیار در گلخانه بدانید را به شما آموزش می‌دهد.