آشنایی با کنه گیاهان و بهترین روش‌های مبارزه با آن‌ها

کنه گیاهان یکی از آفات مهمی است که می‌تواند خسارت زیادی به باغات و مزارع بزند و حتی می‌تواند گیاه و درخت را به مرز نابودی و مرگ بکشاند. این موجودات بسیار کوچک که اغلب با چشم دیده نمی‌شوند شیره گیاه را می‌خورند و مانع از فتوسنتز آن می‌شوند در نتیجه عملکرد گیاه کاهش می‌یابد. این مقاله حاوی مطالبی برای آشنایی با کنه گیاهان و روش‌های پیشگیری و مبارزه با آن‌ها می‌باشد پس تا انتهای این مقاله همراه ماه کشت باشید.

کنه گیاهان

کنه‌ها گیاهان در دسته عنکبوتیان قرار دارند. کنه های بالغ دارای یک بدن کیسه مانند، فاقد سر مشخص و دارای 8 پا هستند.

کنه های عنکبوتی گونه های مختلفی دارند و رنگ های متنوعی دارند. به عنوان مثال کنه عنکبوتی دو خال به رنگ سبز مایل به زرد روشن با 2 نقطه سیاه است و کنه عنکبوتی صنوبر به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری است.

چرخه زندگی کنه گیاهان

کنه‌ های ماده بالغ در زیر برگ ها زمستان گذرانی می‌کنند. با گرم تر شدن هوا این کنه ها در زیر برگ ها شروع به نخم ریزی می‌کنند. پس از گذشت 10 تا 14 روز لاروها از تخم‌ها خارج می‌شوند.

لاروها دارای سه جفت پا هستند. پس مرحله لاروی مرحله پورگی شروع می‌شود در این مرحله کنه ها ۴ جفت پا دارند و کم کم بالغ می‌شوند.

کنه‌ ها در همه مراحل رشدی یعنی لاروی، پورگی و بلوغ برای گیاه خسارت‌زا هستند.

پیشگیری و کنترل کنه گیاهان

در طول فصل رشد، گیاهان و به ویژه هر دو طرف برگ باید هر 1 تا 2 هفته یکبار بررسی شوند.

برای بررسی گیاهان به آلودگی کنه بهتر از یک ذره بین استفاده کرد. و یا یک برگ دارای لکه‌های قهوه‌ای را بر روی یک ورق سفید تکانید و منتظر حرکت کنه ها شد.

برای کنه گیاهان نیز مانند بسیاری از آفات راه های پیشگیری و درمان وجود دارد. مانند:

کنترل شرایط محیطی

کنه گیاهان در هوای گرم و خشک بیشترین فعالیت را دارند. از این رو گرم و خشک بودن محیط رشد گیاه می‌تواند سبب آلوده شدن گیاه به کنه و افزایش جمعیت آن‌ها می‌شود.

بنابراین مرطوب نگه داشتن محیط و گیاهان از راه های پیشگیری این مشکل است.

برای مرطوب بودن گیاهان می‌توان از آب پاشی های دوره‌ای روی سطح گیاهان به طوری که کاملا آب پاشی شوند از راه های ساده اما موثر در جلوگیری حمله و رشد کنه ها است.

کنترل بیولوژیکی

گونه‌های مختلفی از شکارچی کنه ها وجود دارد که تعداد زیادی از آن ها به صورت تجاری در دسترس هستند. شکارچی کنه ها  بر روی گیاهان آلوده پاشیده می‌شوند و از کنه ها تغذیه می‌کنند.

مهم‌ترین مزیت کنترل بیولوژیکی کنه ها نسبت به کنترل شیمیایی این است که سبب مقاومت آفت نمی‌شود.

کنترل شیمیایی

مواد شیمیایی همیشه باید به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شوند. فقط در صورتی از آن ها استفاده کنید که روش های غیر سمی شکست خورده باشند. سمپاشی بیش از حد با حشره کش ها می تواند مشکلات کنه عنکبوتی را افزایش دهد زیرا بر حشرات مفید تأثیر منفی می گذارند.

همچنین استفاده زیاد از سموم سبب مقاومت آفات می‌شود.

انواع کنه گیاهان

کنه گیاهان انواع مختلفی دارند. ساز و کار انواع کنه گیاهان تقریبا مشابه است. کنه های مختلف، میزبان های متفاوتی دارند. یعنی یک نوع کنه نمی‌تواند همه درختان را آلوده کند. مهم‌ترین کنه گیاهان موجود در ایران عبارت اند از:

کنه تارتن دو نقطه ای

کنه تارتن دو نقطه ای یکی از مهم‌ترین آسیب‌های وارده شده بر  درختان است.

شکل ظاهری این عوامل خسارت‌زا درختان به این صورت است که دارای انتهای دوکی شکل می‌باشند و در کل موجوداتی کوچک و بیضی شکل هستند.

رنگ‌ این کنه گیاهان در فصول مختلف، متفاوت است. در فصول گرم سال یعنی بهار و تابستان به رنگ سبز مایل به زرد  با دو لکه سیاه رنگ هستند اما و در فصول سرد سال یعنی پاییز و زمستان به دلیل تغذیه ناکافی رنگ آن‌ها قرمز است.

این آفات تخم‌های بیضی با رنگ روشن با دو لکه قرمز تولید می‌کنند.

نحوه خسارت کنه تارتن دو نقطه ای

میزبان کنه تارتن یا همان کنه دو نقطه‌ای درختانی مانند توت، رز، صنوبر، اقاقیا، ارغوان، زبان گنجشک،  سرو، نسترن و… می‌باشد.

فعالیت این کنه‌ها در فصول گرم بیشتر است و در پشت برگ‌ها دیده می‌شوند.

ای آفت با قطعات مکنده‌ و سوزنی شکل خود بافت گیاه را سوراخ می‌کند و از شیره گیاه تغذیه می‌کند. کنه تارتن هنگام تغذیه از گیاه بر روی آن نیز تار تولید می‌کند.

از بارزترین خسارت‌های ناشی از کنه تارتن می‌توان به لوله‌ای و کوچک شدن برگ‌ها،  ریزش برگ‌ها، رنگ پریده شدن برگ‌ها و تنیده شدن تار بر روی برگ ها اشاره کرد.

روش‌های مبارز با کنه تارتن دو نقطه ای

• از بین بردن علف‌های هرز
• آبیاری منظم
• استفاده از کنه کش‌های طبیعی مانند کفشدوزک بدون نقطه (کفشدوزک کنه خوار)
• استفاده از سموم مانند آبامکتین و کلوفنتزین

کنه قهوه‌ای پا بلند سیب

مهم‌ترین میزبان این آفت، درختان میوه مانند سیب، گیلاس، گردو، گلابی، زرد آلو و… هستند.

کنه‌های بالغ به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز هستند و به دلیل این که دو پای آن‌ها از سایر پاها بلندتر است به آن‌ها کنه پا بلند گفته می‌شود.

این کنه‌ گیاهان در حالت نابالغ و نوزادی به رنگ قرمز و با سه جفت پا هستند اما پس از پوست اندازی و بالغ شدن، رنگ‌های آن‌ها قهوه‌ای می‌شود و 4 جفت پا دارند.

نحوه خسارت کنه قهوه ای

این کنه گیاهان نیز با استفاده از اندام مکنده خود شیره سلولی برگ ها را می‌مکد و از آن تغذیه می‌کند. همین امر سبب می‌شود تا لکه‌های نکروز قهوه‌ای روی برگ‌ها ظاهر شود و در اثر تشدید منجر به خزان زودرس گیاه می‌شود.

استفاده از سموم مانند پروپارژیت، اتیون، آرتوس

استفاده از شکارگر‌های طبیعی

کنه قرمز مرکبات

همانطور که از نام این کنه مشخص است اصلی‌ترین میزبان این کنه‌ گیاهان، درختان مرکبات مانند درختان پرتقال و لیمو است.

این کنه به رنگ قرمز است و یکی از خسارت‌زاترین آفت های مرکبات است. این کنه علاوه بر تغذیه از برگ‌ها و میکدن شیره آن‌ها از میوه‌ها نیز تغذیه می‌کند.

برای مبارزه با این نوع کنه گیاهان می‌توان در زمستان از روغن‌های نیسورون و انویدور استفاده کرد.

انواع دیگری از کنه گیاهان وجود دارد که میزبان های مختلفی دارند. همانطور که قبلا ذکر کردیم ساز و کار این کنه ها و روش های مبارزه با آن‌ها تقریبا مشابه است. اخرین راه حل برای مبارزه با آفات، استفاده از سموم است.

سم ها به خودی خود مضرات زیادی دارند اگر کیفیت خوبی نداشته باشند و یا بادقت و توجه کافی انتخاب نشوند، می‌توانند علاوه بر برطرف نکردن خسارت منجر به تشدید آن نیز شوند.

پس هنگام خرید سم به نکاتی مانند: نوع آفت، نوع گیاه، کیفیت سم، زمان و نحوه مصرف دقت داشته باشید.